renovatie tot volledig passiefhuis

In België is het Brussels Hoofdstedelijk Gewest getuige van een Passiefhuisrevolutie. De gewestelijke regering heeft een wet uitgevaardigd die op 1 januari 2015 in werking is getreden en die het Passiefhuis verplicht stelt voor alle nieuwbouwprojecten en renovaties die 75% van hun bouwschil betreffen.

Deze renovatiecasussen zijn die waarbij de omvang van de werkzaamheden betrekking heeft op meer dan 75% van de gebouwschil. In die context probeert de presentatie aan te tonen hoe verschillende grootschalige retrofits voldoen aan de volledige Passiefhuis-criteria. Het onderwerp wordt geïllustreerd, niet alleen aan de hand van enkele van onze eigen projecten, maar ook aan de hand van verschillende voorbeelden van andere architectenbureaus in Brussel. Verschillende voorbeelden van bestaande gebouwen, van monumentale tot mondaine gebouwen uit de jaren ’50 tot ’80, komen aan bod. Elk van deze gebouwen moest aanzienlijk worden gerenoveerd en aanpasbaar worden hergebruikt als gevolg van de economische druk van de markt, de bezorgdheid over het thermisch comfort van het interieur of de hedendaagse stedelijke programmatische behoeften. Met andere woorden, al deze gebouwen waren verouderd en onderbenut.

De uitdaging bestaat erin een hedendaags antwoord te bieden, het gebouw aan te passen aan het gewenste programma, het energieverbruik drastisch te verminderen en tegelijk het rijke erfgoed van het gebouw te respecteren.

Elk van de projecten kent verschillende bouwtypes, gevarieerde uitdagingen en unieke strategieën voor renovatie. Ingenieuze en meervoudige oplossingen werden gevonden om het behoud van de esthetische historische troeven te verzoenen met de doelstellingen inzake budget en energieprestatie: binnenisolatie, luchtdichtheid, prefabricage, koudebruggen, waterdampoverbrenging, ventilatie, zonwering, passieve koelstrategieën, gecentraliseerd technisch beheer, enz.

Zetels uitekiezen. Heerlijk relaxen in stijl na een lange dag of werkweek? Bij ons staat kwaliteit, zacht zitcomfort en stijlvol design voorop. zitmeubelen De Rore  fabriceert een ruim aanbod eigen lederen en stoffen salons. Zetels die qua afwerking en afmetingen perfect op uw wensen afgestemd zijn.

Concepten, technische details, hygrothermische studies (Trisco, WUFI) die de beweging van warmte en vocht door de gebouwschil tonen, en werffoto’s worden gepresenteerd. Voor de voltooide renovaties zullen de berekeningen die in de ontwerpfase zijn gemaakt (PHPP, dynamische simulaties) worden vergeleken met het werkelijke verbruik dat door middel van monitoringsystemen is vastgesteld.

De meeste van deze gebouwen zijn ook de winnaars van de ” Exemplaire gebouwen ” oproep voor projecten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest [1]. Er werd immers niet alleen rekening gehouden met de energie-efficiëntie, maar ook met andere duurzaamheidsparameters, zoals de keuze van de materialen, de natuurlijke verlichting, het waterbeheer, enz.

De projecten bieden verschillende oplossingen, die elk een architecturale waarde bieden door een hoogstaande ingreep te combineren met respect voor het erfgoed.

2 Methoden
Er worden 3 specifieke gevallen besproken:

– de renovatie van een brouwerij tot een hotel (voltooid en gecontroleerd gedurende meerdere jaren),

– de renovatie van een hoogbouw kantoorgebouw (recentelijk voltooid)

– de renovatie van een hoogbouw sociaal woonblok (in renovatie)

Het eerste project is uitgevoerd volgens de principes van het Passiefhuis. Het project is bijzonder omdat het gaat om de retrofit van een monumentaal pand in een industrieel beschermd gebied uit 1912. De verwarmingsbehoefte van het gebouw bedroeg 150 kWh/m² per jaar en bedraagt nu niet meer dan 25 kWh/m² per jaar.

De tweede renovatie werd berekend in het kader van de Passiefhuiswet van Brussel en zal in het najaar van 2016 worden opgeleverd. De verwarmingsbehoefte bedraagt niet meer dan 15 kWh/m².jr in PHPP (19 met de EPB Belgische energieberekening).

Het derde project, dat eind 2015 is ontworpen, wordt momenteel gerenoveerd. Omdat het werd uitgevoerd met hernieuwbare energie, zal het project verder gaan dan het volledige Passiefhuis om dichter bij Zero Energy te staan.

Alle projecten werden gemodelleerd met behulp van het Passive House Planning Package (PHPP). Sommige van deze projecten zijn ook bestudeerd met dynamische simulaties, waardoor het mogelijk is om te voldoen aan de EN 15 251 (Europese code criteria op het gebied van comfort). Dit is verplicht voor niet-residentiële gebouwen. Hygrothermische studies met behulp van Trisco en WUFI tonen aan hoe goed de bouwconstructies presteren in termen van vochtbeweging. Voor de voltooide renovaties hebben de auteurs de gemodelleerde berekeningen in de ontwerpfasen met behulp van het PHPP en dynamische simulaties vergeleken met het werkelijke verbruik dat is vastgesteld door middel van monitoringsystemen voor voltooide projecten.

3 casestudies
A
Hotel, A2M architectenBellevue Meininger Hotel, Brussel [2] Opdrachtgever: Nelson Canal98 000 ft² 9 800 m²Van 1916 tot 2013Verwarmingsvraag (phpp):

B
Kantoorgebouw, Altiplan en Lamela Studio architectenAstro Toren, Brussel [3] Opdrachtgever: Luri 1 + Luri 2382 000 ft² 38 200 m²Van 1974 tot 2016Verwarmingsvraag (phpp)::Van 170 kWh/m² .a tot 15 kWh/m² .aVan 54 => 4,75 kBtu/ft².yr

C
Sociale huisvesting en kinderopvang, A2M architectenLinné, Brussel [4].
Klant: Brussel

AchtergrondHet gebouw van de Belle-Vue brouwerij dateert van 1916 en is een van de bekendste herinneringen aan het industriële verleden van Brussel. De brouwerij werd vervolgens overgenomen door verschillende operatoren en de activiteiten verhuisden in 2005 naar Leuven. In 2009 verwierf een groep privé-investeerders en de gemeente Molenbeek de site met een ambitieus doel. Het doel was om een innovatief project op te zetten dat stadsvernieuwing, het tentoonstellen van industrieel en historisch erfgoed, energieprestaties, integratie in de maatschappij en de werkomgeving, en de bevordering van het toerisme combineert met een van de oudste ontwikkelingen van Brussel: het kanaal. In het hoofdgebouw (het voormalige pakhuis) werd een “zeer energiezuinig” hotel met 150 kamers gebouwd. Meer via https://www.derore.be
EnvelopeInterne isolatie.
Aan de binnenzijde van de gevel werd een 20 cm dikke laag cellulose gespoten, achter een slimme dampscherm met een variabele dampdiffusieweerstand. Gezien de hoge dikte van de isolatie werd de Wufi-software gebruikt om het hygrothermische gedrag van de schil te garanderen. Een waterafstotend product werd gebruikt om de wateropname van de gevel te verminderen. Deze nieuwe pleisterlaag is tegelijkertijd waterafstotend en waterdampdoorlatend.

De Astrotoren neemt sinds 1974 een prominente plaats in in de Brusselse ‘skyline’. De grote renovatie behoudt de oorspronkelijke morfologie van het gebouw, maar vindt tegelijkertijd een nieuwe identiteit en maakt het gebouw veel efficiënter. De basis, die het gebouw met de omgeving verbindt, wordt herconfigureerd om een nieuw ingangspatroon en een harmonieuzere relatie met de buurt te bieden. Het hele gebouw zal onderdak bieden aan Actiris, de arbeidsbureaus van het Brussels Gewest. Bij de oplevering in 2016 zal de gerenoveerde Astrotoren het hoogste passiefgebouw van het Brussels Gewest zijn.
Externe isolatie.
De bestaande gevel werd omgevormd tot een nieuwe pixelvormige gevel die roestvrij staal combineert met een hoogwaardige driedubbele glazen vliesgevel. De aluminium vliesgevelelementen die bestaan uit luchtdichte en geïsoleerde dozen van één verdiepingsniveau werden geprefabriceerd en ter plaatse gemonteerd. De blinde wanden zijn geïsoleerd met panelen van 20 cm (7,8 inch).

De site bestaat uit twee gebouwen in de buurt van het Noordstation, in een complex gebied, zowel op stedelijk als sociaal vlak. Het gebouw aan de kant van de Linnéstraat is een sociale woontoren uit de jaren ’60 die tot 13 niveaus stijgt. Deze toren heeft een uitgesproken architecturale stijl en is een herkenningspunt in de buurt. Het gebouw is in een zeer vervallen staat en de ruimte rond en tussen de twee gebouwen is helemaal niet gedefinieerd.
Het hoofddoel van het project is om de publieke en private ruimtes opnieuw te definiëren door een grondige renovatie van de twee gebouwen en het creëren van een nieuw landschap voor de bewoners van de gebouwen en de buurt.
De twee gebouwen zullen 50 sociale appartementen herbergen. Een nieuwe crèche en een grote groene ruimte zullen het project vervolledigen en animeren. Het hele project is passiefhuis en er zullen zonnepanelen worden uitgevoerd om een nul-energieprestatie te bereiken.
Externe isolatie.
Het gebouw werd ontmanteld en zal volledig bedekt worden met nieuwe OSB-sandwichelementen gevuld met cellulose 11,8 inch (30 cm) + hydroflam paneel. Het zijn prefab panelen met alle elementen (ramen, luchtdichtheidsmembraan, …). Dit laat toe om de bestaande structuur te behouden zonder deze te versterken en vermindert de werfvertraging.
Passieve koelstrategieën
Adiabatisch koelsysteem om de lucht voor te koelen.
Automatische externe zonwering.

Geen specifieke passieve strategieën, lage g-waarde van het glas (0,35) is voldoende om onder de 15 kW/h.m² te blijven.Er is voorzien in koelplafonds. Externe zonwering.
Luchtdichtheid
0,44 Vol/u

0,60 Vol/u 0,60 Vol/u
Kosten9
8 $/ft² 980 €/m² ExclVAT

130$/ft² 1300 €/m² ExclVAT 150 $/ft² 1500 €/m² ExclVAT
Controle
Het gebouw is sinds medio 2014 in gebruik. De monitoring laat een warmte- en warmwaterverbruik zien van ongeveer 600 tot 700 gebruikers per dag !

De renovatiewerkzaamheden zijn in volle gang en het gebouw zal in 2016 worden opgeleverd. Sommige appartementen werden vóór de renovatie opgevolgd om de energievraag en de gemeten waarden van de temperatuur en de relatieve vochtigheid te registreren. Na de renovatie zal het hele gebouw gedurende minstens 5 jaar worden opgevolgd.

4 Conclusie
De laatste 5 à 6 jaar is het gebruik van passiefhuis-technieken in het Brusselse Gewest op indrukwekkende wijze toegenomen. Vandaag de dag zijn passiefhuis retrofits verplicht als de renovatie meer dan 75% van de enveloppe betreft. Als het om minder dan 75% gaat, moet elk gerenoveerd onderdeel een bepaalde prestatie leveren. Het doel is altijd om op het einde van het proces de passiefhuisstandaard te bereiken, als alle onderdelen geleidelijk aan worden gerenoveerd.